

RICERCHE
STORICIIE
!
I L
LATTE
I N
CITTA
i
\aiio
.t Ii:iiititi
iiiiliztr pre-i*.
n i l l ' r l ~ w . , ~
i11 riti
fiirr*iiri i.11.
iiiiii
tii
'iiiriiiii
li-
prinip Inlti.rir
cil
i
~iriiiii
.~uu~i
il
Iallr
<,iittaaii-
slalla. dr nriii rnnfniidrmi
riiii
Ir
riiurphrrir
ilrllr
i.iiiniiiii r;wini- rhr niimrnu nisl*iaiie* nrirlie *li-iiln*
l;#
vqvrllim vinta daziaria
*
rltv aIn111t
~ a ~ l l # b n l ~ + ~
~ v i ~ i i ~ q ~ ~
<~tiliziir Iinu, dalla rilt6. *iinmaii<lati- riinipantiilii. Hiiititii
p m ~ aiteami tli~~*Ilv r * i i q ~ wnel #iihutl~ic~ tra la ve-rhi:~
I.
l,l
V\
1i1t,,y~ ritlt:\ nlzipiarin
r
q11~1l~
IwI~~I~IM+II~~*
m ]iia-l:t.
G.IUV
~ l i ~ ; t l ~ ~ l t ~
trti~alivn
*li
razinitnli-rmrrhrriai
IIUIII
,i:&
IIUII.
i.atii tiil
urdi.
wnwt ririu. reTi*lruln ilrllv rrntiarlii.
rir
Iaelii~~. I H l ~ I l i na.1 IUWI
11"
ili~lnwln lnritivw~
-.
r r r i * b
nimilbr
\'a*.;iIIii
.
.-
i-lil~-
il
I v l i r ~pn&.ni
ili
rirclrrnm. alk
r u r
delle \lditwitr
iii
iirii rlqw*.it,~~1;illa.I~iviiiv
iIiriitiilr
.n
rininiiiiistnn iati<-
frruum.
Inilr<.v iiirdiriiiulr. in r~iiaiutii~il~
#*?i
t1111gioni<i
*.
Si.lI'iq~~iliariit* d1.1 1MU.i 111I'ams drl Vabtilitit~
*i
v b l ~
iiiir
rpci.hrtii *iizrrm In ilualr rintn*r niiniri.
pr
III~FL
lenipu. <lnpt-n stali
~II~IIUI
l'w~wizi4Uir.*wrn*lo il
pn,l"lari<i
- -
allrvaliiw
-
la v ~ l i i ~ n r
mvi.ra 111-*il*@.
nllri.
rhr
inilu*trinlc. iwlaniir~iri,. anrlir
i ~ l i i i m i i r ~ ~
i a i .
di
riilrn
inrl1i.n
i11
~.riili.nta In ruprridbrila
,li
iiri*l~~i"ii*
Iall* i1~11rlutvinr ~rifz<.wriqwttqv
I
I
~IA.II~ ilrlli)I~*liii~
pkninnle~i
r
la n~:#ttcaitza
II~II.
pii,
i i ~ ~ ~ * ~ ~ i t i i l i
i~ lil)lli
di
iprnihzrtntwiii~mala parir ,114
iii-in
ii&<~*lii~ri. Iii
fatti
ri
W ~ I W
in lalr niawln:
I'tL+.ltr
twin ~YII~PIII~.
mlallasi
illr
.lail* pi~nit,iilr*i iiinlaiiiriilc fr11rdm11-.
~ I V V
[*.r
m.lli.
iiiaiir
I a i
.t-
lrtsnir wirsiiinia
i.
h.rtiti.nla willir
il
I*..
rlirrm.
r
irliinalr
il
riritatirn film- U~U~I.I<O.
*
anwr*
di
aitiniali fn
!u.ta# idi
w ~ l l ~ ~ m w i
n qiu-lo &ntr. nla in
Iblm
ri.Iim
r i m r m i i iiifrrmi eihhlipti al lrtiii. r m h i
r
fancinlli
a.
Srlla np-iibina drl I@?*nnn
r-
anii.nrina n i i r in
nii~tra rim riwa wlanir iina .trUa nifdvlln
i
iwul*mlrd i
I~*riii.
litlilrre
4
iin inipaniici~
<li
~iiittrititnniwrrnira.
Iti Tiiriiti, I'aliniriiti, cbr ~birbdi npni rltni
r
da
liiiip~
Irnipu prturW la
r i i m
dei ritlr<lini
r
uillrri
intnpriirna
r
diuuuirnii
iii
l>,nidi., lhmitnah
hi
uinprr
il
Iallr.
?;r
m
hi
u n i ilautwnrrta rnnfmni ranutlianiliv
gli
alli ritii.
niriplli
i
rnminriin i1.1 IG3C
I
ririti
imntint*tnrnri diivi-ttnii Iifltan. aia tumtni
di
arriiultnri. sii n i n l n
i
lulirrrnili~li I r r
Ir
pnirnzilm
h-
rhi..t*
r
prr
i
rtitrri chr iinhhrrn \.~diitof i n prrr*.
Frequrnti~im?
C
riinlmrrrntinni rkratr
di
allrrilnri
*li
ktiantr eh- t-liramr
k.
diqnmirioni
*li
r
'li
n.
@ilanimio
ed
ai n r r n i l i i d chr i<iti*liririm
il
Iitlr.
K u
auprnmno di
liincm in nunirm
lr
alin di n i l u n
uimmvii
r
iunhbrm. ferr.
rlilr
mqgiini
v
l'un*isi
rnmprtrnir
ili
ri&nu i r e
p i u t u diqwim d i i n riu.
wn,
1u.1 rkrai#i
ili
-m&
l u n i m
r
ili
cmdinr.
l
~ ~ n ~ l t i l l ~ ~ r i
t-i.rrainwtn
a l i
111tIvn- mmwgti~in
il
lailv
viin
t i i i
criitlrniila, di tiiaii-riii c n w iiik~rinn.
81
qurllri
*li!.
liililliiIaI rvp~il,ittii.i11ii l11~11i.
a l i
ii?i.iiir. P~iv.iid*riLirii .rlvlli.
iIi.~*m.isi~aii
ili
:tlln
ricci.
t41
viti
i
litiiili
tlrlli
ririiipmiriiiiir
4 l r l
Inrii- ibrniiiiiiwiii
iii
itii
~ir.riiiik-riaiti.
mi
iIqivdti.n, L i n
qw-giin* lantir di *laIl:i tivl ISxI. iit.1 lhlll.
iiv-1
l#!+%
(ttal.
'
Iinrinb. 11,*.cttitn n1 Innt r i ~ t i l l n l ~ ~
fllrt lln t i ~ ~ l i .
IIPI
rrfldn.
tiii-nlii n1.I ?J
IO~IC~~II
1h!lJ
I.
i.<iiili.rtti;ili iii~ ( i i r l l ~ i ilrl
I A
k.h.
lmr~ia~
I I W I I .
i
litiaili
al,,ll.4
~ ~ ~ ~ i i i ~ ~ t ~ ~ i z i & n l ~ # ~
alvl
!:tIlv 111.1u ~ ~ l t r l ~ l i
tii~rit~ri:
LT;~MB
4"#,.
n .iuIiin
IO;I&WI
l'vr l t ~ i t a mlll~
~iiicritiiili
ilin.
~ ~ n t v r
a l i
~tall:i liiniiw~aririirn r m ~ i i t iw1
~lnMi.I!Ul~ (l
~twu.Il~t~,
171
>iiIen
m
q i w l r
mi
ritlilw* il lintile
nld,ll:t ~ ~ ~ i t t ~ m ~ i z i ~ ~ ~ i ~ ~
,114
hllr
iiei r i ~ ~ ~ a n l i
*la,Ilm
i i ~ m l r r i *
gyasw~
i11
3.?dtaa,,:riiiia-v iitvarkilt* a~iirllu mi+111<1 iiim~mt
t!Vb,,\.
I'
<vii.lCiii
;ilin.
ciiti
I:,
~w*nr.iitiinh.iliEr.rui
m
dala
antwni ~Iinnii~nil:~.
i
~ ~ n ~ l i i t l ~ ~ r i
a l i
lallv, Irnplwl inl~inli alal.
l'in1wrw.v l~riv:ila$. r i ~ ~ ~ l # w m ~ ~
IWI
l i ~ * d ~ t a inwi~lriizr le ]il.
p a nw 'nlla ~ ~ ~ r ~ t ~ l i ~ a l i t ~
di
f l m
s.~*lttlia
' ~ a l t i l l ~ ~ .
ha.
niiiiiilr,
il
rinswi alallr
l;iitiiI;~
\Iiiiiii.iliali.. nunvr (inwr
*i
w n i 1 1 ~ ~ 4 2 r i p
111.1 IWl.IO?;. Fi~riiiir,$wpliilv in
IIUICII
a l i
t43
rL.
piriariiiii$0113 u.rrtrrilt- niiirlirmii~tt~:
.i
nnnteri
'
Iiiiiiti
~bmlrlli
13..Ai',4s
r
»<',I
nm.iicrlili in.! nhciùaritrnt~i di
ic+iii.
ini."lniaiiii
ili
4 u m
rimu.rvrti.
W.
ri
v < ~ l r r i
wirll.
m
ranhin Tariii*t iin
I.III~
CIIP
*i
ms.virii~wu
il
pii1 l~wihile
.
iillii
~iiii
~tiitiiiiti.
F,
mri fii fmitii.
l
1.a mntiipm-izianrtr
dt.II'alitii~iitt* iti pmn*lm it'm mntiIii\
1
rititiva
~II~WII.~IIP.
~4atwttr
l3
i t ~ ~ t ~ + t i w ,
#!:i
rim~li~ir. twn
ulin. fttnsnu mvIl~viii+-
avniite.
mtl
-tiq~io qiiv!Ir *lei lraml~utn
,
I
n
t
1 1 n 1n
i
I
l
W
t:
Iaii~en#i>
a l i
iei-tiv.
Il
$iiiaI:wn ~ l # ~ i o 4 l r n ~ l i l n i m i l'arie l'ivilp
'
iu.1 pnri*linn.iil~t n~~ttruvvr~itiiiiinl~
rbvrtn
i
hrn 3411 pnt.
?
I
I
i
n
i
i
m
r
p i i
trtr
rl
Sultniiai
i.~iiitmirlii*
iin iiwnmriuh
pr
wli1rrti.n
il
;{
IWII
*iidic~ln
e11
l~illi~~cn~lnli
m~i#Iannnli di1
ptom
a
all'atit~ttda
i i i
t
n
I
n o
Imipmlii ricami in 1L.iuHirn.
I*
I ~ ~ ~ i a n z ~
d1.110 I ~pilruiirm~ tnrinnu Iunms r n i l r r
alliinlinr
tlrl
riiiriai. m.blmr. in
rnili.
gli intniinir<nlim
nrr-ni
.wiaiiIriir.ntr
ali
prnlrEpnb
ii
lalle nm l!iomi-
li-
inpzi<midarmntr
il
niin l ~ p r i n cldla *lalli illa hnl-
miitiriiiiu.
i18
urrizr, *irv~nliniria*
a l i
un chimira*: md lrnlan
$11
6-n
Ia w p ~ n ~ ~ h ~ l i i i ~
ili
err itiiali d.l&inmrnli.
M i
I
I
I .
l
i
n
m .
a
i
n
I '
Io ntiinib*na nnmaurn
rhr
rnilia qiwrti, Iavnnt 41 vi*-
Ianzi r i d r v t l r wil~in niininia parte la qiinliiiar
&l
Iiltr.
y w t n .(.#n
a l i
mr
10 p.rihilm p r r h + in Tetino
il
l i
i
n
i
i
I ~ ~ u l i i ~ I ,
~ I i ~ w i i ~ I ~ t t t ~ ~
tltiil'rw n- l~ntdntta~ tiwn usln nvl sua
..nii<iriii. niu itirli~. i11~ ( u f ~ l l i ~
# eirnliiniii liniiir<ili
SI
una
.~11~~~rtiriv
di 4~lln-
4.lmMl
vlluri. i l i ~w8 1 ~ l ~ l 1 l ~
aiirs!m dmll~
Iii.i.n. mzrr
ilrllr
iiitii~~miii.. ilal i~linia.diil iiii~linl<a di uli.
iiii~iiimri~inr.
iii*ii.lti.
aliill.i.
iibi*l;ilitl di mnwlin.
a l i
Iru(uin~,.
41i~iiii*rn~rriimr: Ri
pluilrili-
~errlii-
k
mlulimriiini pitr.
~.IIIU
va~ti~~~ivsi
av~tt *wIn~i~in f wbiIiliitinn r i ~ h h l v t t ~ l * ~
al~ iiii:~
.~lvilith i n l ~ ~ l l ~ l i ~ ~m l r .
tti,
Ii~iii~~i:
lirn-Iii-
il
Ialle riitntn
i11
n
irti vi-iiiia *tiilrliriui in
raM
nttil~rnmi
v.lwti*t-i
C
~CII~IIII~
.i~ii.Iii.
r ~ i i i l ~ i i l i t i ~ i ~ ~ i i ~
~ ~ ~~ ~ v
u l i
IIIII
II t.hr13W3 vi~ihui~lg isuiiintc
iiii*'ira dilHriIv
t.
1al1rr:i ufiiridv;i.
lili ii%~~i+~irrnii.tili
u-i ~lin~ pii1 ~ ~ w i ~ t r l l e n t
*n1
I~~HII~.
l#a;bl~lN~.
Xa.1
I W l i I l i
Giirm ~ ~ ~ i t ~ t t i n i * t m z i ~ ~ n ~
ln~~iu '* Ii
i*liluin u n i
l.~lI~*ria n1uniri11uli~. 11 latlv. pwvio
WIV
rliititit-I
I~IV
nr
. a ~ ' r w +
~ I ~ t ~ r i t t i t t a l ~ ~
la
i a b I a ~ 6 l i .
mrehlir slal~b
~ M I O
in
%
n.i~tIitaSIL%*~III* in !tatlkli<*. Si r m t v r i
~I~II
r i i b
ili
IIW
trir
il
(inlilitiivi
iii
rnrudizi#int,
<li
riiii*iiniin lalir ptiuini>
wi.s.rodi iluul*imi
~~Ii~lli~~iii~i~.
I n mwitu
u
t i l r
ilrlihr.
r.iriuitr
Iii
?iiwi*lrL limipmlira
fra
i
pn~liiltiiri
a l i
Iallr dei
~I I IUI I~~~
di Toritirt, ftvntlata nel I!uIS.
rlir
v ~ ~ i i ~ a v a
in-~ti
.-S.-?
rllrvwlnri. pnilwirlari
ili
~ i l l w S.lYYl iuri.&.
lnitifrli.
ni
I~II~~HIIIWIII~
i11
citlti c i m ~ 25.IMMl litri di latlr al ,+~nio.
l+rttlwwmlln l'is.i~*a~~t8~ntit~i.trnri~nnt~
di
NIII~PIW~.
1,-
p,.
lati*'
vacrhmi* a Iitlti qiiri rimln,lli
rlir
Lw.m stili dihiliti
,In
iu..
Sianwiroiiirnli~ Iwrvrrinrm al Siiidarn
dur
i I 4 ~ -
rt~atidv:di ani
wrirlii
im~lu~~trialr
r
G l i
n11 ttrivatct. d l n
W*~II*
di ~ i l l r n ~ n
i#uatiti* rurrlil~.#la111w n m n alla )irrirtJ
*'i*ilcralira di
rtii
uil,rn. luuii>~nil~mi l'inilmii d i rottn.
~ w r v i.mhe. timt\-eri,
lillr.
ree.
a quabiwi rnntmllo r
#!i
-q-linrn
tnltr Ir
*I-.
Ir
iIw
Imilnrlr (Liillrrii muni-
.,ilvale
r
!4rii-lh I i x i ~ ~ t i r i l
P
Ir
dtir dnmandr ( w r i r t i in-
'lui-lriale r priv111o) ftimiiii Iirn prnlai n t r u in
I-.
Il
lattr minauntalo
iii
'l'nrinu. prnr~nimic ttrlli qnintiti
-titre 11iiuiirima diil'nnititii
MI
cui
liniiln,R
r
ml
mluilr
*(tiartodal pri.~prio inril*ain. iwiliniit
MI
inlmdoltn
iti
riitA d i m r a i miyliluri.
il.
prnprirtati
a l i
ruriiiei r
,Irntlimrnk d i pnulutl~in.
Ii
d i t i l 6 ottnl~n1828
il
I'n~lwlAdi Torino rmmb
"amrilininri
rhr
lutti gli @d i o r i r u h i i inlndum
L
8.ri,l~riapm~luainncI i l t n . iliwi-vaiin itirnrmi
a h
dbpo.
.trieni drlla
h
9
my l i o 18% rbr @mari l w tipi: latte
ntiittnr da dirlrihaimi iUr
m.ucr
bllr
rnidn rhr doviaorvi
mitiiir ill'iiridn~uni, alxrinlr mntmlkb.
Ir
hlihrntinm.
'ai.
tutliria non f n r i niriiiioor dei diir Iitti.
fu
in itifnu
..I mnnuninanm
r
null'illrn pirhr\
nuu
nim nindifi~i Io
-f.iI#i~ P R I P
ddl? m-.
Srl 193.5 4 Irnnr in
tritino
un
mm
inImttirn prop.-
iiidintini *alli lmdotinnr
igirnuii
drl Iittr.
.niniwi nin mrii pnpirui~rncl r r n i n di l i r i n ~ i
+o
.~Iln kvi* k r i r r h di iiiltum
r
Ih*yinli
A m i .
Il
'li* annumin riri~imii
h
riti*
ritrpmr a l i
pmutr
intnri.
il*.
in prima luwa
i
pwluttnri di
Iillr.
r
~ i l i r
nmlti
~1.1u.i
r
4mparir
l*..
I ' i m p i ~ m d d i
iipmmli
di natura
Ilrrr~
frltimiri. t i k i ,
lal?hm&tgii.
fi*inlqia.
ihnr.
zoo.
",'aimi. I'nr pnbri fti
il
nunirm
d l o
r
m l r n l r d d i inlrr-
ici~uii.
T I
n H * n
r h t r tuttirii
il
tiircii di
rrm
mn aimilmta
-.*rnllnrlii *-imtilint. n m l n i i n h h r ikivuin
pr..drr.
1I1d.-
qorlln pnlim-imira.
l'n
r.~llrri*liio
u p l l o r u m I'iii~nriarr
del
8
#+m
prr li
mmdr i h r n u di puhhlirn rbr
rrk.
r
mmb.
'ir#IP rilrnnili
r
rbr
nwipb
wn
Ji,
L uL
dcll'miw..
tiin
*.
riarn
diurtiti.
i
d a i .
Ir
h.
il
d t d u i l n
mrlilr. lt~lrrvrn~lvn~
le prineipili aiilc~tilb,virili e mili-
tati.
I*
rappnur~tliiiii*~ di vari
i~iiiitii.
lauipiti. studmti.
irta in nunun)
luii
più altii. iiurii.iiliori. i.iiiuriirrrUnii. veli.
~lila~ri nWinznt-D
HI
MI
11iini11~1 di lutir. .% in nulle prinir
~ i h
~III'VU
~iirravidinn.a11
UIP
ruti*identiomt yih illenti
era
f ~ i l r i i r n t ~ ~pirgaii*.
l'iii
#.h*
alli pm!ia#mda, rbr
ii
P n
ilala nI r n m rit rll'm-arto opponuiil~riit~
ili
taltini
ililrn'i~niiii. iloirvnri uinnttullu ill'intrrnuanirnto mi.
iiiiiiiiirr c ~urnuitalr
*li
nilum. sunniiiiti
MI
U
dto 81umi.
rlir
~~ndu~vvniii~.
rltr
iiii.viiarnn« nll'ingriun.
rltr
rlmia.
rmiiii al
iiiiiiiili~
il
Iatlr. Q u ~ l i itilvrrmti nreratio
P~UIO
a l i
utlim
la
~tanilii.tinrn*ta. pntirti. giniiiiiini quella
wim.
tiiira. rulla qiitwliiiiii-
ilrl
laiir Iwr la rittA
H
dintorni di
Tiirinn.
E
l'i~ratnm
pni
N
tri)rir vvnmrntr inth.raxrito (@n
itn
Il*iiiliqrtil.Iii
c u l i n u aprtiiiimth inquantorh8 riplra
rhr Iiii~ma~)srii-rlrll'udilimii nun p l r v a u.iilutinicale
niiiipnndrre 14iiintomtari
pr
aliw. inrlir u ~ n i l n
liPmi
pii1 piani
e
~sktii.adr ra~tmlra.lbifalli
li
iiitrrrrnuti.
n.imomii~ainm<riiitrwaaii. non f m pih ripulino nNs
r umu i r r rnnknnm
witn
iuiportantiuimr.
Ariunr
u n i ri.niliiinu di wpwinlr miitn l'ultimi
mlr.
mnxn irrnir p r ncwtln la wntralr
tlrl
l a l b
q.
GiA
p r
m.m
I'tmlrirr unai uiilitrità.
.i,rlta altra 1.1
pih
rniltin
P
mlaniui
I.
ilnin titqpiirr iliiltmiiiiir alli rhiunin
drl
~unn
prrrlii. inirn.rniuc
il
~ r i h alto nnnirm pwibile
ili
udiiiiri. 111
rrrili
I'irpinnilu vra prr Torino. inilu*tnilr
r
miiint~rridr.
il
piti inl~-n*uiitrdrlle mnfrnnu pn.
mrmli~
i
ilirmr ritqorir
li
pmnc. Fu benmi I n t t i t o d i
ntmtm
P
iIr
malun krl~itiuintu. ninlto iildnilm ncili
tiialrria, n i i nrlnsivimrnlr dal pnnlo di rida uirntiflm r
u n u
hn
nmirnrna i n h t n h n wnnn
il
pmhknii ininiini.
rlniiro.
industri& rhhrrte al titolo drlli confemu
iou.
&unti
b
fru* rotto I'upcttn rconomim
t.
I.'onlom
non mtni
mi
nrlla ii'iniiui di chi nnbhe ntali
Ii
*n-
l&
d d Iitlr.
a l i
rhi
plili:
~lmbirmr ipitlie
N!
-il.
Iante di p o n t i i*litsaiimr.
I
pmloltori fiiuiamrntr
m
t i v d i m r i n o una
rpmt.
di diriltu di p.lln>ninu.
orrr-
vindn rhe
Ir
opnrinni nliiivr rartitnivan~i
di
adli
In.
minili drUi ralrna rbr lrgmri
li
pn~luiiane del I i t t r
d
ransulan
Elti
fin1
il
iun
bl
di- mll'aunpirio.
di
rui
m
crr.
timma.
rk
inrh* T&
fa*r
pnrto ilnlila di
uni
mtnl,
drl htir.
Mi
~ I i i i o r i ,
mnie
.i
iilonlinimno. .leoni
e.i
m i r d m in furia
romr
p r f i n r i p i n rbr non Io
m-
drrino. Jtn, intrlligati e mlli, n p r m r m ipwtamente
h
lom opininw:
i
h i p r l i t o hmr. m i non h i drllo u n i
di
p m l i di q d a
rh+
irrrimti quui
il
ilirillo di udirei.
A Torino drlli
rminlr
&l
hlte non
N
wntl pih
parlm.
Il
I'oddh di Tnina. mn d r l i b d n n c drl
li
Irb.
bnia
1%
litihin di imnrttcn
al
molima ncllid t U uni.
-ir
il
h t t r faaito diII'B.T.A.I..
( B n i Tainrm Ap.
p m ~ a m i o
Irtte) d r o
q&
rrrntirl;
-i
rbr
m
n r r i l w m oppmtum io
uronln
,.ori
il
I'mmmio
S.
A.
i'mprntiri dei r i a I u l M I a t k drila
prnrinrh
a l i
T a i m
rd
il
l'oammb
hmli
L.i:erir.
I
pnnimllwt
della
pianuradarrrma mm r q l i i n
il
loro
I u t r in ippaiti a t r i
di
&li
r di tnttunrnlo ihnko. 1:E.T.A.L.
poi
r*.
inruinio
M
tnipono di
rr,
d e
M l q b r
pmr
L
rimo.
dita. F n
In
d i i a * i i
m
in'iniri.
n-.
d-i
di
Iruiunitr
m
I'obW
pr
api
pdirttrs
cLr
drlrarrr &n l 0
rurb.
di
inn
in
bn*
aeloiir.meia
m i b i l r
p4
L<*.
Ai
pmdmtlori
d e h
dai
in-
DW
m
I'iitnd.iar
drl
W
in
di;b:
d
poCnus
ron.pWrlirrnri.mdmIilompdlBwt&ri-mdita