784 / 1821
M
a r i o
l e ò k i
e
l a
••
l u i s a
d
’
a s t
„
A l t o I I .
Carcere. Ingresso in fondo. Finestrino con inferriata. Resti d'un pane sul tavolino.
S
cena
i
».
A v ó c a t.
(Con catena al piede, presso il finestrino)
E silenssio assòluti Pi nen ’na nota
A i part dal pianoforte! A l ’era un seugn...
E ’nt’ èl delirio j l’eu cherdù d’ sentì
D ’ant le muraje grise d ’ cól palass
Ariveine ’l cònfort dia vòs d ’ Luisa!
La tòa spòsa, o bònom, a piòra e at ciama;
Ma an ca’ sua... ben lòntan... e forsse forsse
Dare d’ còle muraje, an facia d’ ti
Un vii nemis a rij dia tòa sventura!
J ’ariva ’l sòl. e ij ragg, l’unich amis
Che Frinco ai dà ’l permess da visiteme.
Am saluta passand sutil sutil
A travers a le bare dèi fnestrin...
Oh, salve, salve, benedeta luce,
Ch’it mande via la neuit d’ant mia persòn.
Còme ’na luce, un ragg, n’autr sòl pi bel
Le tenebre a scanssrà dèi dispòtism!
S
cen a
2*.
M a rch
(introdotto dal cameriere, che poi esce)
e detto
(che non se n i accorto).
A v ó c a t. A
l’è la terssa neuit... a l’è ’l quart dì
Ch'i l’hai vist a spòntè da còst pertus!
Oh, eh'am fusiliò prest, che sta cadefia
L ’è un peis trop umiliant... I preferissó
D' piòmb ant la testa...
M a rch .
Oh, va, t'esaudiran
Oltre ij to merit.
A v ó c a t.
(Volgendosi)
Pare!
M a rch .
(Commosso)
A l'era temp
Ch’i vneissa, sògett gram... a... benedite!
(Si abbracciano)
A v ó c a t.
(Svincolandosi)
E
perm èttuve a l'han?
M a rch .
Cón mila stent
I l'hai còmoss le jene giudissiaj
E s’ciancaje ’l permess...
A v ò c a t.
(
Ironico)
Ma a còndissión
Del generós permess,
1
’ han-ne peui d* volte
Impostve l’obligh ch’im ridue, o pare,
A firmò la diciara che ij canonich,
Ij so degn tirapè, l’han presentarne?
M a rch .
(
Sorpreso
) Una diciara?
A v ó c a t.
(C.
j.)
Oh,
gnente!
Ch’im
ritrata,
An facia a
Dio,
al
vèscó
e al tribunal,
ch'i disdia ij prinssipi che i professò,
Ch'i insulta ’l me passa, la mia cóssienssa,
Perchè, infama a l'avnl, la mia memoria
A resta esempi d una gran viltà.
M a rch .
E ti t ’as respóndù?
A v ò c a t.
(Fiero)
Còme i devia!
E bón per lòr che prima d ’ presentesse,
Furb a sòn stait e prevident bastanssa
Per feme ancadnè ’l pè!... sednò dal vèscó
Ij rimandava cón na certa firma...
(Fa l ’atto d’un calcio)
M a rch .
E ti, Secòndin, i t ’has pòdu penssè
Che to pare a aceteissa d ’ cój incarich?
Mi cónsigliete
1
disónór d’ me nom?
Diacute s’a l ’è hófla còla causa
Dia qual it ses campiòn, l’è pi nen l’óra...
Còla infelice causa ’l sacrifissi
At ciama dia tòa vita... e bin... ti failò.
A v ó c a t.
(Con slancio)
Oh, grazie, pare, oh, sì che adess i senti
D ’esse propi vostr fieul!...
M a rch . (Con
sdegno più fittizio che reale)
Ma, giuradissna,
Fanatich rómpacoi, i cherde forsse
Ch’as saveissa nen meuire ai nostri temp?
Perchè j pórtavò nen an su l'órìa
Un bònett cólòr d' sang parej d ’ vójautri?
Canaja d ’ «sitadin » (i), i chérde forsse
Che ’l sangh an feissa sgiaj ? L ’òdòr dia pòver
A l’ha mai fame stranuè,
16
giurò.
E al sòn die canònà dòn-trè córente
L'hai balaje d ’ co mi ’n sei camp d' bataja.
L ’ha rispetame
‘1
piòmb... Mi l’haine cólpa?
D’aótri a sòn mort, e per èl Re sòn mort,
Ma cón córagi, Secòndin... L'hai vduje!
A v ó c a t.
Pare, vló giurò, i savrai meuire istess.
E se l'ómbra d' me corp ant un aótr mònd
S' tróvrà ’n facia d ’un Micca (2) o d’aótri eroj,
A savrà fiera ’nt' so linsseul móstresse.
I piòre, papà March, seve còmoss!...
M a rch .
(Frenandosi)
No, no, l'è gnente, guarda... It ló sas bit
A pióró, ij’euj, quaich volta, da sper lòr...
I sòma vej... ma i rió... e rij dco ti...
Cosa ch’it pensse adess?... Guarda, la mort
A l’è peuj pà tant bruta... A l'è ’n po' maira.
A travaja dco tant! Ma a l’è grassiósa:
A l’ha d'ij bei cavej cólòr dia rista...
Quasi parej d’ij me... Per lon la stimò...
E prest, i sperò, am ricevrà ’nt' ij brass
Tranquil e sórident... Venta sóridie,
Feje le gnogne a cóla cara amia
Ch'a desmentia mai gnun. E mi. mi sperò
Ch’am farà pà gnun tort... L'è già ’n gran tort
Cól d' vòreite dnans mi. Ma ti t ’ ses gióvó,
E ai pias basè ij giòvnot, còla veciota...
(Gli scendono le lagrime)
A v ó c a t.
Oh, pare, pare, ma i straparie... Almeno
Piórè liberament... Neghè ch’i piòre?...
M a rch .
(Asciugando gli occhi)
E sì ch’i piòró... E bin? E chi
[ch’at da
Ch'i piòra per me cónt?
A v ó c a t.
(Cupo)
Ah,
per Luisa!
(Commosso)
O mia Luisa, t ’ rivedrai pi nen.
Ma ij’ ultim me sóspir per ti a saran
E per la patria mia. E ij* ultim nom
Ch’a bórbóttrà mia bóca ant’ l’agònla
Luisa, libertà, pare, a saran...
A l ’alba stamatin mi l’hai sugnala.
Im ripòsava là, ’n sla «regia » paja,
D' na neuit piefia d'afann... A l’impróvis
A l’è smijame che ij* accord d’un piano,
Cón le grassióse vibrassión die corde,
D ’ aótre corde vibrè feissò ’nt me cceur.
Peuj una vòs me smiava ch’a canteissa
D' me inno ij’ ultim vers... E cóla vós
E cól sòn a smijavó còsi viv,
Che desviandme sòn còni a la fnestra
Sercand, travers le spassio, cón le sguard
Là dóva ch'a cunava ’l patriot
Cón la canssòn dia libertà. ’L siknssi
PI prófónd a regnava, e cón la neuit
A «parlò
1
me aeugn, le mie speranaael...
(Tace,
assorti)
(1) I principi della rivoluzione imponevano che, abolito
(2) Tutti
conoscono
Pietro Micca e il ano atto
ogni titolo onorifico, tutti si chiamat r o aemplicemente
alla difesa di
Torino od
1706.
«cittadini ».